logo Duurzamer Tilburg Duurzamer Tilburg

Het nieuwe verwarmen

Tilburg wil in 2045 klimaatneutraal zijn. Hoe gaan we onze woningen en gebouwen duurzaam verwarmen en koelen? Hiervoor hebben we een plan: de Transitievisie Warmte.

Tussen 2022 en 2045 nemen we stap voor stap afscheid van aardgas. Duurzame opties voor Tilburg zijn warmtenetten, ‘all-electric’ en groen gas oplossingen. Hoe en wat precies, werken we per buurt, wijk of dorp uit. Samen met inwoners, ondernemers en organisaties. We starten in buurten waar plannen zijn voor nieuwbouw, herstructurering of renovatie. En we zetten vol in op energie besparen en isoleren.

Globaal plan tot 2030

Er is veel onderzoek gedaan voor het plan. We weten nu welke scenario’s en oplossingen slim zijn voor Tilburg. De gemeente denkt aan 4 zones met elk een andere aanpak. Een stuurgroep, experts en inwoners hebben meegedacht. Op 13 december 2021 heeft de gemeenteraad de Transitievisie Warmte vastgesteld. Het plan en adviesrapport van inwoners is te vinden onder de Bijlagen, onderaan deze pagina. 

Op grote schaal aardgasvrij worden, is nog niet haalbaar en betaalbaar. Tilburg zet in op wat al wel mogelijk is. Tussen 2022 en 2030 sluiten we aan bij ontwikkelingen. Zoals renovatie in Wandelbos-Noord of nieuwbouw in Stappegoor en het Kenniskwartier. Gebouwen met meerdere systemen (warmtenet, gasnet en elektriciteitsnet) willen we als eerste aardgasvrij maken.

Het is een enorme klus, daarom beginnen we nu. We nemen maatregelen die sowieso slim zijn. Voor alle Tilburgers geldt: energie besparen, isoleren, ventileren en groene energie opwekken.

Wat betekent dit voor jou?

Wil je weten wat het plan voor jou betekent? Bekijk hieronder de kaart met 4 zones. Er is ook een kaart met adviezen per postcode. Die staat in het online magazine ‘Naar het nieuwe verwarmen in Tilburg’. Daar vind je ook cijfers uit het plan. Zoals het Energiehuishoudboekje van Tilburgers met de kosten voor verwarming, nu en in 2030.

Aanpak nieuwe verwarmen per gebied

  • Stedelijk gebied: collectieve warmtesystemen
    Waar woningen en gebouwen dicht op elkaar staan, zien we collectieve warmtesystemen als optie. Zo’n systeem kan een uitbreiding zijn van de huidige stadsverwarming. Maar er zijn ook andere, nieuwe mogelijkheden. Bijvoorbeeld een 5e generatie warmte-koude net. Zo’n net levert naast warmte ook koude (voor koeling). Daarbij wordt gebruik gemaakt van lokale bronnen en opslagmogelijkheden. Bijvoorbeeld restwarmte van een productiebedrijf of supermarkt, of warmte uit asfalt. Welk type net geschikt is, gaan we komende jaren per buurt verder onderzoeken. 
  • Dorpen en De Blaak: kleine collectieve systemen vanuit lokale coöperaties
    Voor gebieden met verspreide bebouwing, is nog geen passende oplossing. Vaak bestaan die dorpen en wijken uit hechte gemeenschappen. Samen met hen gaan we onderzoeken wat een haalbaar en betaalbaar alternatief voor aardgas kan zijn. En hoe we dat het beste kunnen realiseren. Bijvoorbeeld met een lokaal systeem voor - en door - een groep buurtgenoten.
  • Voor de hele gemeente geldt: energie besparen, isoleren, ventileren en groene energie opwekken. Dit doen we samen met inwoners, ondernemers en instellingen. Door te isoleren, hebben we minder energie nodig om gebouwen te verwarmen. Energie die we niet verspillen, hoeven we ook niet op te wekken. Bij isoleren is het dichtmaken van kieren en ventileren heel belangrijk. Ventileren is nodig om gezonde en comfortabele woningen en gebouwen te houden. Naast isoleren zetten we in op bewustwording en kleine maatregelen. Denk aan het plaatsen van tochtstrips en radiatorfolie, max. 5 minuten douchen, de CV-ketel instellen op 60 graden, enzovoorts. Alle kleine stappen samen helpen om energie te besparen.
  • Voor gebieden zonder kansrijke oplossing: tijdelijke, hybride oplossingen. Er zijn delen waar voorlopig nog geen passend alternatief voor aardgas mogelijk is. De binnenstad bijvoorbeeld. In die gebieden zetten we in op tijdelijke oplossingen, zoals een hybride warmtepomp. Daarmee verminderen we het gebruik van aardgas en zetten we al stappen in de goede richting.
  • In alle gevallen is het belangrijk dat we maatregelen slim plannen. Oftewel: benut zoveel mogelijk natuurlijke momenten, zoals renovatie, verbouwing of verhuizing. Dat scheelt geld en energie.
  • In de gebieden aan de westzijde van Tilburg is het overgrote deel van de gebouwen aangesloten op de stadsverwarming. Die wordt gevoed door aftapwarmte van de Amercentrale in Geertruidenberg. Er wordt in de gebouwen geen gebruik gemaakt van aardgas. In dit gebied denkt de gemeente aan nieuwe lokale, duurzame warmtebronnen en opslagmogelijkheden. Daarmee worden we minder afhankelijk van de aftapwarmte van de Amercentrale. Het Amernet wordt verbeterd en verduurzaamd.
  • Door gebouwen te isoleren, hebben we bovendien minder warmte nodig. Het overschot aan warmte kunnen we gebruiken voor andere delen van Tilburg, die nu nog gebruik maken van aardgas.
  • Aan de noord- en westkant van de ringbanen is een deel van de woningen en gebouwen aangesloten op de stadsverwarming. Een ander deel heeft een aardgasaansluiting. Relatief veel gebouwen hebben naast stadsverwarming ook nog een aardgasaansluiting voor koken en/of warm tapwater. Deze woningen en gebouwen hebben dus meerdere systemen (warmtenet, gasnet en elektriciteitsnet). De gemeente ziet kansen om die in ieder geval aardgasvrij te maken. Niet alleen is dat makkelijker te realiseren dan wanneer aardgas ook wordt gebruikt voor verwarmen. Voor de gebruikers is het financieel interessant, omdat zij dan nog maar één keer vastrechtkosten hoeven te betalen.
  • Het ligt voor de hand om meer gebouwen op de stadsverwarming aan te sluiten. Maar we zien ook kansen voor een nieuw 5e generatie warmte-koude net. We gaan onderzoeken wat de meest passende oplossing is. Ook kijken we waar kansen liggen om te beginnen. Daarbij nemen we de ervaringen mee die we hebben opgedaan in Quirijnstok, één van de voorbeeldwijken uit het Programma Aardgasvrije Wijken van de Rijksoverheid.
  • De gemeente stelt aparte energieplannen op voor grote herstructureringslocaties, zoals het Kenniskwartier bij de Universiteit.
  • Zuidelijk van de ringbanen ligt geen stadsverwarming. Voor dit gebied doen we verder onderzoek naar een vijfde generatie warmte-koude net. In Stappegoor is dit een interessante optie, omdat er veel verschillende gebouwen en woningen (komen te) staan. Die gebouwen kunnen via zo’n net naar behoefte warmte en koude uitwisselen. 
  • In het gebied binnen de ringbanen voorziet de gemeente voorlopig geen grote ingrepen richting aardgasvrij. Het gebied is erg divers. Er staan veel verschillende gebouwen, zowel oude monumenten als nieuwbouw. Ook zijn er de afgelopen tijd veel werkzaamheden verricht in de ondergrond. Die ligt erg vol met kabels en leidingen.
  • Voor dit gebied zijn tijdelijke, individuele hybride oplossingen interessant. Ook zullen we proberen kansen te benutten. Bijvoorbeeld als een woningcorporatie haar huurwoningen gaat renoveren en de omliggende koopwoningen kunnen worden meegenomen.
  • En uiteraard geldt ook hier het belang van isolatie, kierdichting en ventilatie. Zo bereidt de gemeente zich slim voor op een aardgasvrije toekomst.
  • Voor de dorpen en De Blaak heeft de gemeente nog geen aardgasvrije oplossing in beeld. Hier staan de gebouwen verder uit elkaar dan in de stad. 
  • Het ligt niet voor de hand om hier op korte termijn te starten. Wel gaan we samen met de lokale gemeenschappen onderzoeken wat kansrijk en haalbaar is. En uiteraard zetten we al slimme stappen met hybride oplossingen, isolatie, kierdichting en ventilatie. De proefprojecten (Green Deals) in Udenhout en De Blaak zijn goede voorbeelden van hoe we al samen aan de slag kunnen.

In Tilburg-Zuid gaan we de komende jaren aan de slag met de aanleg van een modern warmte-koude-net. Dat is een netwerk van leidingen onder de grond, waar warm en koud water doorheen stroomt. Dat warme water is voor het verwarmen en het koude water voor de koeling van de huizen en gebouwen. Het net zorgt voor uitwisseling van warmte en koude tussen aangesloten gebouwen. 

Lees meer over de aanpak in Tilburg-Zuid op de pagina Warmte Tilburg-Zuid.

Waarom doen we dit?

In 2045 wil Tilburg klimaatneutraal zijn. Dat betekent dat we onze CO2-uitstoot terugdringen en compenseren met duurzame energie. En dat we in 2045 de helft minder energie verbruiken dan in 2010. We stoppen geleidelijk met het gebruik van fossiele brandstoffen (aardolie, aardgas). Dit doen we om verdere klimaatverandering en schade aan de aarde tegen te gaan. En droogte, hitte, extreme regenbuien en waterloverlast te verminderen. Voor een betere luchtkwaliteit en groene leefomgeving. In Nederland zijn daarom afspraken gemaakt in het Klimaatakkoord. We gaan woningen en gebouwen isoleren. Ook gaan we meer duurzame energie opwekken, bijvoorbeeld met zonnepanelen en windmolens. Samen werken we aan een duurzamer Tilburg. Zo blijft Tilburg ook in de toekomst een fijne plek om te wonen en werken.

Wat doet de gemeente?

De gemeente is kartrekker voor de grote, publieke zaken. Zoals een betaalbaar alternatief voor aardgas. Om klimaatneutraal te worden, is veel duurzame energie nodig. Voor verwarming, warm water, koken en industriële processen. Samen met andere gemeentes in de regio werkt Tilburg aan energiehubs met zonnepanelen en windmolens. We werken met energieleveranciers aan nieuwe netwerken, aanpassing van het gasnet voor groen gas en uitbreiding van het elektriciteitsnet. We onderzoeken nieuwe technieken: warmte uit kanaalwater of de Piushaven (aquathermie) en aardwarmte (geothermie). Samen met het rijk ondersteunen we de verduurzaming van woningen met subsidies en gunstige leningen. 

De gemeente ondersteunt ook ideeën en duurzame initiatieven uit de buurt. Daarvoor is subsidie beschikbaar.

Wie denken mee?

Elke gemeente maakt plannen. Wij doen het op z’n Tilburgs: samen met inwoners, ondernemers en instellingen. En in nauw overleg met de woningcorporaties, die ongeveer de helft van de woningen in bezit hebben. In een stuurgroep praten vertegenwoordigers mee. Inwoners hebben van mei t/m september 2021 meegedacht via een stadsbrede digitale dialoog en de TilburgerTafel. Voor de uitvoering maken we met alle betrokkenen warmteplannen per buurt of cluster van gebouwen. Het in overleg maken en uitvoeren van de plannen kost tijd. Daarom starten we nu.

Filmpje

In onderstaand filmpje wordt meer verteld over de Stadsbrede dialoog en de TilburgerTafel.

Wat kun jij doen?

Je kunt nu aan de slag met energie besparen, isoleren en energie opwekken. Woningeigenaren staan zelf aan de lat voor isoleren. Woningcorporaties regelen dit voor hun huurders. Kleine aanpassingen doet iedereen zoveel mogelijk zelf. Zoals kieren dichten met tochtstrips. Is je budget beperkt? Zet een eerste stap en vervang peertjes door LED-lampen. Of kies voor maximaal 5 minuten douchen, of gebruik energiezuinige apparaten. Iedereen doet wat, elke stap helpt. 

Wat levert jou dit op?

Je draagt niet alleen bij aan het klimaat. In jouw persoonlijke leven is het direct merkbaar. Je energiebesparing zorgt voor een lagere energierekening. Je bespaart dus direct geld. Daarnaast geeft een goed geïsoleerd huis je meer wooncomfort. De warmte of koelte blijft binnen en je hebt geen last van tocht.

Hoe zit het met betaalbaarheid?

De gemeente wil dat duurzame verwarming en koeling voor alle Tilburgers betaalbaar is. Duurzame oplossingen moeten daarom ‘woonlastenneutraal voor eindgebruikers’ zijn. Dat wil zeggen: de besparing op de energierekening moet gelijk of liefst groter zijn dan de kosten van de duurzame maatregelen, of de huurverhoging. Maar hoe hoog is die energierekening, nu en in de toekomst? Een hulpmiddel is het ‘Energie huishoudboekje van de Tilburger’. Daarin staan de huidige gemiddelde energielasten en de kosten van duurzame alternatieven. Ook is berekend wat het zou kosten als we niets doen. Dus als we woningen niet isoleren en er geen alternatieven voor aardgas komen.

De conclusie: een grootschalige overstap naar aardgasvrij is nu nog niet betaalbaar. Niets doen is geen optie, want dan krijgen we grotere klimaatproblemen en hogere kosten. Daarom gaan we aan de slag met wat wel kan: isoleren en meer duurzame energie opwekken.

Wat is het nut van isoleren?

Tilburg zet vol in op isoleren. Daarmee besparen we veel energie en dus CO2-uitstoot. Met goede isolatie maken we woningen en gebouwen ook klaar voor de energietransitie. Duurzame warmte oplossingen werken namelijk op lagere temperaturen dan we gewend zijn met aardgas (90 ⁰C). Een warmtepomp bijvoorbeeld verwarmt het water in de radiatoren tot circa 50 ⁰C. Het bestaande warmtenet in West-Tilburg wordt verduurzaamd en de temperatuur verlaagd naar 70 ⁰C. De nieuwe generatie warmte-koude netten werken op temperaturen tussen de 30 en 50 ⁰C. Dat betekent dat panden voldoende geïsoleerd moeten zijn om comfortabel te kunnen blijven wonen en werken. In Tilburg gaat het om zo’n 80.000 koop- en huurwoningen.

Gaat die warmtetransitie lukken?

Tilburg deed twee keer eerder een warmtetransitie. Begin jaren 1960 moest elk gebouw af van de kolen en briketten als warmtebron. Nu, 60 jaar later, maken we weer een switch. Vóór die kolen verwarmden Tilburgers hun huis eeuwenlang met gesprokkeld hout, gedroogd veen, koeienpoep, de warmte van dieren. En soms gewoon niet. Het is dus niet nieuw, onze warmtetransitie. We konden het toen, we kunnen het nu. En we doen het weer op z’n Tilburgs: samen.

Wat is de planning?

Vanaf 2022 gaat de gemeente per buurt, wijk of dorp warmte-uitvoeringsplannen opstellen. Eerst voor buurten met kansrijke alternatieven voor aardgas. Dat gebeurt samen met inwoners, ondernemers en instellingen. En in samenwerking met woningcorporaties, energieleveranciers, technische bureaus en andere partners. In zo’n uitvoeringsplan staat de keuze voor een duurzame oplossing in een bepaalde buurt. Soms zullen tussenoplossingen nodig zijn. De gemeenteraad stelt de warmteplannen vast. Vanwege de snelle ontwikkelingen en innovaties, zal de Transitievisie Warmte om de paar jaar worden vernieuwd. Doel is dat we in 2045 geen CO2 meer uitstoten uit fossiele brandstoffen (aardolie en -gas) en dat Tilburg dan klimaatneutraal is. 

Route naar het nieuwe verwarmen in 2045

We hebben geen CO2-uitstoot meer uit aardolie/aardgas.

Opstellen en uitvoeren van lokale plannen met alle betrokkenen. Tussen het opstellen en uitvoeren zit steeds 8 jaar.

Minimaal elke 5 jaar bijstellen met nieuwe inzichten, ontwikkelingen en innovaties.

Opstellen en uitvoeren van lokale plannen met alle betrokkenen. Tussen het opstellen en uitvoeren zit steeds 8 jaar.

Minimaal elke 5 jaar bijstellen met nieuwe inzichten, ontwikkelingen en innovaties.

Nationaal doel is 49% minder CO2-uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990.

Opstellen en uitvoeren van lokale plannen met alle betrokkenen. Tussen het opstellen en uitvoeren zit steeds 8 jaar.

Minimaal elke 5 jaar bijstellen met nieuwe inzichten, ontwikkelingen en innovaties.

Opstellen en uitvoeren van lokale plannen met alle betrokkenen. De eerste plannen starten in 2022. Tussen het opstellen en uitvoeren zit steeds 8 jaar.

Vastgestelde aanpak voor een nieuwe, duurzame manier van verwarmen in Tilburg.

Gemeente onderzoekt, berekent en overlegt met betrokken partijen, inwoners en experts.

Meer dan 600 afspraken om de CO2-uitstoot te beperken. De Transitievisie Warmte is er één van.

Internationaal verdrag om de opwarming van de aarde tegen te gaan.

Bijlagen